4 innovatieve startups vertellen: oplossingen en marktstrategieën voor een circulaire industrie
Themastory circulaire grondstoffen in de industrie (en daarbuiten)
Gepubliceerd op / 19.10.2023
Contact / Matthijs Damm
De meeste productiemethoden in de industrie zorgen nog altijd voor veel CO2-uitstoot, schadelijk afval en uitputting van grondstoffen. Circulariteit kan daar verandering in brengen en een grote bijdrage leveren aan een toekomstbestendige industrie. Bijvoorbeeld door natuurlijke productiemethoden toe te passen, biologische en hernieuwbare grondstoffen in te zetten en afvalstromen te hergebruiken. Tijdens de themamiddag Circulaire grondstoffen in de industrie op 10 oktober vertelden vier startups, en tevens deelnemers van het innovatieprogramma ‘Energie en Klimaat’ over hun veelbelovende oplossingen voor de transitie: hoe maken ze impact, en wat zijn hun strategieën voor een succesvolle marktbetreding?
Sleuteltechnologie voor de toekomst
Midden op de Biotech Campus Delft, de internationale hotspot voor biotechnologie, huist sinds drie jaar Planet B.io. Start- en scale-ups vinden hier een onderdak en leggen contact met samenwerkingspartners. ‘Sinds stadgenoot Antoni van Leeuwenhoek 350 jaar geleden de wereld van de micro-organismen ontdekte, zijn hier in Delft grote stappen gezet in de verdere ontwikkeling van de biotechnologie’, vertelt Cindy Gerhardt, directeur van Planet B.io, in haar welkomstwoord. ‘Met biotechnologie nieuwe grondstoffen maken is altijd een natuurlijk productieproces. Dat maakt het een sleuteltechnologie voor de toekomst.’
Eiwittransitie
Planet B.io bracht al verschillende startups samen in de transitie naar een duurzamere industrie. ‘Meatable zette hier veel stappen op het gebied van kweekvlees’, illustreert Cindy. ‘Ze groeien nu uit hun jasje – ze ontvingen vorige maand een investering van 30 miljoen – en verhuizen binnenkort naar een groter pand in Leiden.’ Ook andere ondernemingen werken vanuit Planet B.io aan de eiwittransitie, en joint venture Veramaris ontwikkelt er een algenolie die rijk is aan omega 3-vetzuren. Weer andere ondernemers in het ecosysteem richten zich op duurzame productieprocessen of gezonde geur- en smaakstoffen, zoals een calorievrije suikervervanger uit gisten. ‘Transitie zit in onze genen’, vat Cindy samen.
Textiel verven met zeewier
De eerste startup op het programma richt zich op een industrie die maar liefst een vijfde van de wereldwijde watervervuiling veroorzaakt: de textielproductie. ‘Het verven van textiel gebeurt nog altijd met synthetische stoffen’, vertelt businessdeveloper Bianca Zomer. ‘Dat zorgt niet alleen voor zoetwatervervuiling, maar er is ook veel drinkwater voor nodig. Bovendien vormen de toxische stoffen een gezondheidsrisico voor fabrieksmedewerkers. Een alternatief is er nog niet.’ Na ruim tien jaar onderzoek naar zeewier kwam haar collega en oprichter van de startup op het idee om verf te maken uit het pigment van groen, bruin en rood zeewier. ‘Door die te combineren, zijn veel verschillende kleurtinten mogelijk’, laat Bianca zien.
“We hergebruiken het zeewierafval van andere industrieën en geven dat zo weer nieuwe waarde.”
Zeewierpigment uit afvalstromen
Zeefier levert de kleuren in de vorm van verfpoeder aan textielfabrikanten, verfhuizen en ontwerpers. En dat heeft veel voordelen. ‘Zeewier is een echte woekerplant. Hij groeit snel en heeft geen land of zoet water nodig. Dat maakt productie in grote volumes mogelijk.’ Vooralsnog gebruikt de startup vooral de zeewierafvalstromen van de voedsel-, cosmetica- en farmaceutische industrie. ‘Het pigment blijft achter in de reststromen. Door dat eruit te halen, geven we ook afval nieuwe waarde.’
Meubels en musea
De startup hanteert op dit moment een wachtlijst, omdat de capaciteit is gevuld met projecten en pilots in de interieurbranche. ‘We willen daarnaast onze technologie verder opschalen en onze impact daarmee vergroten’. Er bestaan meer dan tienduizend soorten zeewier en ieder soort moet uitvoerig getest worden op de verschillende soorten textiele grondstoffen. De onderneemsters werken samen met enkele premium merken in de interieurbranche en met vooraanstaande musea. Voordat oprichtster Nienke Hoogvliet de industriële mogelijkheden ontdekte voor het verven met zeewier, gebruikte ze de zeewierverf voor haar kunstwerken, die nog steeds de hele wereld over reizen voor exposities. De uiteindelijke droom is om in 2024 uit te breiden naar de mode-sector en op de langere termijn naar andere industrieën.
Afval scheiden voor circulair gebruik
DOPS Recycling Technologies verduurzaamt de industrie door afvalstromen weer waarde te geven. ‘Alleen al in Nederland verbranden we 8 miljoen ton afval per jaar’, steekt medeoprichter Roeland Jan Dijkhuis af. ‘Naast de enorme CO2-uitstoot die daarbij vrijkomt, gaan er waardevolle stoffen verloren.’ Met DOPS ontwikkelde hij een unieke scheidingstechnologie om primaire grondstoffen te herwinnen. ‘We scheiden de vervuilende koolstoffen uit reststromen en zetten die om in bouwstenen voor de chemische industrie. Voornamelijk syngas, een synthetisch gasmengel, maar ook koolstof, metalen en mineralen. Daarmee bieden we fabrieken en bijvoorbeeld hoogovens duurzame en betaalbare alternatieven voor fossiele brandstoffen.
“We proberen vooral vanuit de klant te denken: wat heeft die nodig en hoe sluit onze businesscase daarop aan?”
Met klant meedenken
Na twee jaar testen en ontwikkelen is DOPS op zoek naar de eerste klant. ‘Dat is onze grootste uitdaging’, erkent Roeland Jan. ‘We zoeken eerst kleine ondernemingen die in ons product geloven. Met hun bewijs van onze toegevoegde waarde willen we de overstap maken naar steeds grotere partijen en daarmee winstgevend worden.’ Hij verwacht dat punt over zo’n drie jaar te bereiken. Om de kosten zo laag mogelijk te houden, probeert hij vooral vanuit de klant te denken. ‘Wat heeft die nodig en hoe laten we onze businesscase daarop aansluiten? We willen daar samen met onze eerste ontwikkelpartners een beter antwoord op geven.’
Duurzame grondstoffen door microben
Een van de bedrijven in het Planet B.io-ecosysteem en de derde naam op het programma is DAB.bio. De startup werkt op de campus aan een innovatieve bioreactor technologie. ‘We leveren een technologie aan de industrie om kosteneffectieve duurzame alternatieven voor fossiele brandstoffen en chemicaliën te produceren’, vertelt CTO Kirsten Steinbusch. De technologie heeft veel voordelen. ‘Waar een normale bioreactor hooguit vijf dagen achtereen kan produceren, gaat het fermentatieproces bij ons continu door. Je hoeft dus niet in batches te werken. Daardoor kun je zo’n vijf tot tien keer zoveel produceren met hetzelfde vat. Dat versnelt het proces en halveert de kosten.’
Demoversie bij klanten
DAB.bio ontwikkelde een verkleinde en vereenvoudigde versie van hun revolutionaire technologie die past in bijna iedere labfermentator. Hierdoor kunnen klanten de technologie alvast uittesten in hun eigen lab. ‘Op die manier ervaren onze klanten zelf hoe het de productie verbetert.’ In volgend artikel lees je meer over deze revolutionaire technologie van DAB.bio. 
“We gaan eerst op zoek naar een trendsetter, waarmee we de markt verleiden om aan te haken bij onze transitie.”
Samen de markt betreden
In AM&P Groep brengt eigenaar Chris Kamp drie startups samen die afval verwerken tot nieuwe grondstoffen. Zo zet Xycle in samenwerking met Vopak niet-recyclebaar plastic om in pyro-olie, een duurzame grondstof voor nieuwe kunststoffen. Chris: ‘Die kun je vervolgens eindeloos opnieuw recyclen.’ Startup Xirqulate verwerkt afval tot een kleivervanger voor de keramische en betonindustrie. En CRC (Circular Recycling Company) ontwikkelde als eerste ter wereld een recyclemethode voor thermohardend composiet, een veelgebruikt materiaal in vliegtuigen, auto’s, schepen en windmolenwieken. Het recyclaat wordt al gebruikt in de bouw- en infratechniek.
Zekerheid en betrouwbaarheid
Door gezamenlijk op te treden, versnelt Chris de marktentree van de startups. ‘Bij AM&P hebben we veel ervaring in de circulaire industrie. We kennen het belang van een goede timing en marktpropositie.’ Zijn strategie? ‘We gaan eerst op zoek naar een trendsetter, waarmee we de markt verleiden om aan te haken bij onze transitie. Die eerste stappen zijn het moeilijkst, want klanten en investeerders willen zekerheid. Subsidies binnenhalen en samenwerken met gevestigde namen helpt daarbij. Het straalt betrouwbaarheid uit naar potentiële klanten en investeerders.’ Zijn strategie loont: ‘Volgende maand start de bouw van de eerste Xycle-fabriek in de Rotterdamse haven.’
“Een fout in het lab is vaak het begin van iets nieuws, wat je niet had ontdekt als je recht op je doel was afgegaan.”
Succes in de circulaire economie
Afsluitend nemen Gijs van de Molengraft, medeoprichter van startup-accelerator Gritd, en Anieke Wierenga, eigenaar van ScaleUp Practitioners, het woord. Zij delen hun ervaringen met de Green Chemistry Accelerator, een programma dat ondernemers met circulaire oplossingen helpt bij het betreden van de industriële markt. ‘Dat is ontzettend moeilijk’, weet Gijs. ‘Veel startups met goede ideeën redden het niet. Soms door een gebrek aan vertrouwen of durf vanuit de markt, maar vaak ook door de gebruikelijke valkuilen.’ Een groot risico is bijvoorbeeld te snel willen gaan. ‘De time-to-market is minimaal tien en gemiddeld vijftien jaar. Veel ondernemers falen omdat ze te snel opschalen.’
Onverwachte kracht van serendipiteit
Anieke merkt daarnaast dat beginnende ondernemers geneigd zijn te veel op de technologie te focussen. ‘Terwijl die op zich geen waarde heeft. Het is de sociale impact die je maakt waarmee je waarde creëert. Denk daarom meer vanuit de klant dan vanuit de techniek.’ En misschien wel de belangrijkste les: ‘Focus niet op het einddoel. In plaats van “Start with the end in mind”, zeggen wij: “Start with what you have now”. Een fout in het lab is vaak het begin van iets nieuws. Zodra je dat einddoel loslaat, ontstaat er ruimte voor serendipiteit: iets onverwachts en bruikbaars, terwijl je op zoek was naar iets totaal anders. Dat levert vaak de meest waardevolle uitvindingen op.’
Meer weten?
Meer weten over marktstrategieën voor de circulaire industrie of samenwerken? Neem contact op met Matthijs Damm.
