Zo kan Zuid-Holland haar R&D-achterstand inhalen
In onze regio lopen de investeringen in onderzoek en ontwikkeling (R&D) al een tijd achter op andere regio’s. Om te voldoen aan de Europese doelstelling van 3% van het Bruto Nationaal Product (BNP) aan R&D-uitgaven, moet Nederland flink investeren: er is een extra bedrag van €6,6 miljard nodig. Ondanks inspanningen zoals het Nationaal Groeifonds, investeert Nederland momenteel slechts 2,3% van het BNP in R&D. Op basis van de economische bijdrage van Zuid-Holland aan het Bruto Nationaal Product (BNP) is er een duidelijke noodzaak voor extra investeringen. Er wordt geschat dat er nog ongeveer €1,6 miljard nodig is om deze regio op koers te krijgen. Maar hoe kunnen we dat doel bereiken? Linco Nieuwenhuyzen, Hoofd Innoveren | Hoofd Investeren a.i. en Michael Kunst, Adviseur Strategie & Intelligence pleiten ervoor dat bestaande bedrijven méér R&D gaan doen, voor het aantrekken van buitenlandse bedrijven en – vooral – door in te zetten op succesvolle scale-ups.
Voor dit artikel zijn meerdere bronnen gebruikt, waaronder CBS, EE Index 2024, Gritd, McKinsey, Techleap en eigen data.
Zuid-Holland loopt al een tijdje achter als het gaat om investeringen in onderzoek en ontwikkeling (R&D), met name vanuit het bedrijfsleven. Een kijkje naar de cijfers van het CBS tussen 2013 en 2019 laat zien dat de R&D-uitgaven in Zuid-Holland met 17% zijn gestegen, terwijl dit landelijk met 25% toenam. Hierdoor is het aandeel van Zuid-Holland gedaald van 22% naar 20%.
Wat betekent dit? Simpel gezegd, Zuid-Holland is minder gaan bijdragen aan de nationale R&D-inspanningen. Dit is vooral merkbaar in de private sector, waar de groei slechts 5% bedroeg, tegenover een stijging van 34% in de publieke sector.
De grafiek toont de toegevoegde waarde van private R&D per pijler in miljoenen euro’s, met onderscheid tussen bijdragen van acquisities, bestaand bedrijfsleven, en startups & scale-ups. Zuid-Holland heeft een R&D-gat van €1,6 miljard, terwijl de rest van Nederland een gat van €5,1 miljard heeft. De bijdragen per pijler bedragen respectievelijk €290 miljoen voor acquisities, €420 miljoen voor bestaand bedrijfsleven, en €900 miljoen voor startups & scale-ups.
Drie routes naar meer R&D
De Groeiagenda Zuid-Holland, die door bedrijven, kennisinstellingen en overheden is opgesteld in 2021, zet in op innovatieprojecten van consortia. Zuid-Holland heeft een sterke basis in wetenschappelijk onderzoek, beroepsonderwijs en kent veel ondernemerschap. In de regio’s rond Delft en Leiden heeft Zuid-Holland een bloeiend ondernemersklimaat. Dit blijkt duidelijk uit de Entrepreneurial Ecosystem Index van 2024 waarin deze gebieden hoog scoren.
Daaruit komt ook de diversiteit aan sectoren en aanwezige sleuteltechnologieën naar voren. Dat zijn belangrijke voorwaarden voor een innovatieve economie. Op dit sterke fundament kan de regio drie pijlers bouwen om meer private R&D-investeringen in Zuid-Holland te realiseren:
- R&D-intensieve buitenlandse bedrijven, die het ecosysteem versterken, naar de regio halen;
- het bestaande, aanwezige bedrijfsleven verleiden tot meer investeringen in onderzoek en ontwikkeling; en
- zodat zij consistent kunnen doorgroeien tot R&D intensieve scale-ups.
Buitenlandse bedrijven naar de regio
Een van de eerste stappen voor Zuid-Holland kan zijn om meer bedrijven die zich richten op onderzoek en ontwikkeling (R&D) naar de regio te halen. Buitenlandse bedrijven in Nederland besteden bovengemiddeld veel geld aan R&D, zo bleek uit onderzoek van het CBS in 2018. Dit is wel een route voor de lange termijn: ‘verhuiskosten’ voor R&D-intensieve bedrijfsactiviteiten zijn groot en nieuwe R&D activiteiten krijgen vaak pas na een aantal jaren enige massa. Ook zijn er diverse barrières. De regio kampt immers met uitdagingen op het gebied van bijvoorbeeld ruimte en volle stroomnetten. Daarom schatten Linco en Michael dat deze pijler voor ongeveer €290 mln. (achttien procent) kan bijdragen aan de extra €1,6 mld. investeringen. “Dit is echter een indicatie. Uiteraard is dat zeer afhankelijk van diverse factoren, waaronder het vestigingsklimaat voor internationale bedrijven.”
Bestaande bedrijfsleven meer laten investeren in R&D
Er zijn diverse signalen over de afnemende kwaliteit van het Nederlandse vestigingsklimaat. Bedrijven nemen investeringsbeslissingen met een lange termijnperspectief en hebben behoefte aan betrouwbaar, lange termijnbeleid. Met de Groeiagenda Zuid-Holland bezitten we als regio een belangrijk strategisch kompas naar de toekomst toe. We zien kansen om Zuid-Hollandse innovatieve bedrijven beter aan te sluiten op consortia die zich richten op onderzoek en ontwikkeling, zoals NXTGEN HIGHTECH. ‘Ook in de fase ervoor zijn kansen: veel bedrijven moeten bijvoorbeeld digitaliseren, maar doen dat nog maar mondjesmaat. Met programma’s als Met programma’s als Datawerf, innovatieprogramma Energie & Klimaat en fieldlabs als Robohouse jagen we dat als regio aan. Linco en Michael schatten dat we met deze activiteiten de R&D activiteiten bij bedrijven kunnen behouden en verhogen met ca. 20%. Zo zeggen zij: “Op basis van de meest recente data over private R&D-uitgaven in Nederland, zou dat een extra impuls opleveren ter waarde van €420 mln. Om deze forse impuls te realiseren, is er echter meer aandacht nodig voor valorisatie van kennis. Wanneer nieuwe kennis leidt tot nieuwe producten of diensten, kan dat een impuls geven aan het verdienvermogen van de regio. Daar liggen evengoed kansen voor Zuid-Hollandse bedrijven om sleutelposities in te nemen in nieuwe, internationale waardeketens die nu in ontwikkeling zijn.”
Meer investeren in startups
De analyse van de eerste twee pijlers laat zien dat die €700 mln. kunnen bijdragen. Blijft over: €900 mln. aan R&D. “Wij denken dat de derde pijler daarvoor kan zorgen. Startups zijn zeer innovatief en bedenken producten en diensten die oplossingen bieden voor maatschappelijke uitdagingen en daarmee bijdragen aan toekomstige economische waarde.” Zuid-Holland is, met drie topuniversiteiten en diverse innovatiecampussen van nationaal belang, een kraamkamer van startups in diverse sectoren en sleuteltechnologieën die kunnen doorgroeien tot R&D-intensieve scale-ups.
‘Als we erin slagen om 30 startups te laten doorgroeien tot scale-ups die gemiddeld €30 mln. aan R&D uitgeven, zijn we in staat om de R&D-achterstand in te lopen.’
Alles uit de kast voor consistente groei
Is dat haalbaar, 30 succesvolle scale-ups in Zuid-Holland in 2034? Ja, want we hebben in de basis alles in huis om dit voor elkaar te krijgen. Het bewijs? Bedrijven als Nearfield Instruments, VarmX, Robin Radar, Delta Diagnostics, Qblox en Meatable* hebben afgelopen jaren deze route afgelegd of zijn een heel eind op weg. Cijfers over startups laten ook zien dat er nog veel onbenut potentieel is. 90% van de bedrijven groeit bijvoorbeeld inconsistent, vaak vanwege een gebrek aan goede marktvalidatie . Bedrijven die wél consistent groeien, halen sneller hun mijlpalen. Zo hebben ze gemiddeld 21% minder tijd nodig om product-market fit te bereiken. Met de juiste begeleiding is er dus veel winst te boeken. “Als we dit doel centraal zetten als regio en alle beschikbare instrumenten, programma’s en menskracht hiervoor inzetten – inclusief het organiseren van bedrijfsruimte, milieuruimte en talent – moet het lukken.
Bedrijven als Nearfield Instruments, VarmX, Robin Radar, Delta Diagnostics, Qblox en Meatable zijn succesvol opgeschaald of op weg daar naartoe.
Wel moeten we alles uit de kast trekken om het voor elkaar te krijgen. Concreet: uit diverse onderzoeken blijkt dat in Nederland relatief weinig startups doorgroeien tot scale-up . Belangrijke oorzaak hiervoor is inconsistente groei, zo blijkt uit data van Gritd en de regionale ontwikkelingsmaatschappijen. Andere belangrijke factoren zijn natuurlijk de aanwezigheid van voldoende groeikapitaal, zowel in de vroege fase als in latere fasen, voldoende talent en ruimte om te ondernemen.”
Ontdek groeikansen, ga met ons in gesprek
Om dit gezamenlijk als regio te kunnen realiseren, is er noodzaak voor een integraal programma om een funnel te bouwen waarmee we dit doel kunnen halen. Graag komen wij met geïnteresseerden in gesprek over mogelijkheden om consistente groei te realiseren.
Wat kunnen wij voor u betekenen?
Neem gerust contact met ons op.
Linco Nieuwenhuyzen
