Betere nachtrust in verpleeghuizen met BedSense van Momo Medical
Project in het innovatieprogramma ZorgTech
Vergrijzing legt een steeds grotere druk op de gezondheidszorg. Op dit moment telt Nederland zo’n 80 duizend tachtigplussers en naar verwachting zijn dat er over twintig jaar bijna anderhalf miljoen. ‘Dat betekent dat de werkdruk van verzorgenden en verpleegkundigen, die nu al zeer hoog is en wordt versterkt door corona, verder toeneemt’, zegt Menno Gravemaker, oprichter van Momo Medical. Met zijn startup wil hij zorgverleners ondersteunen met innovatieve technologieën, zoals de Momo BedSense. Deze innovatie geeft verzorgenden in de avond- en nachtdienst meer overzicht en inzicht in het slaapritme van hun cliënten, die hierdoor een betere nachtrust krijgen. De BedSense helpt bovendien complicaties als decubitus (doorligwonden) en valincidenten te voorkomen.
‘Een verzorgende op de nachtdienst heeft nu zo’n dertig tot veertig bewoners onder haar hoede. Als we niets doen, is dat in 2040 dus bijna één op tachtig,’ zegt Menno, die zelf een achtergrond heeft in de elektrotechniek. Hij kwam in aanraking met de problematiek in de zorg doordat zijn oma werd opgenomen in een verpleeghuis. ‘Ze wordt daar goed verzorgd, maar kreeg toch last van doorligwonden. Zulke problemen ontstaan onder meer door de hoge werkdruk en inefficiënte werkprocessen: met zoveel bewoners is het onmogelijk om overzicht te houden en iedereen de juiste zorg te bieden. Bovendien worden mensen steeds langer thuis verzorgd. In de verpleeghuizen komen daardoor steeds zwaardere cases, die natuurlijk nog meer druk leggen op het zorgpersoneel. En die hoge werkdruk leidt tot minder tijd voor iedere bewoner, minder werkplezier en een hoger verzuim.’
Slaapsensoren onder bed
In zijn vooronderzoek liep Menno een aantal nachtdiensten met verzorgenden mee. ‘Ze doen iedere nacht een aantal rondes langs de kamers. Begrijpelijk, maar voor bewoners vaak onprettig: drie keer per nacht stapt er iemand je slaapkamer binnen. Bovendien kosten die rondes de verzorgenden veel tijd, terwijl er in de meeste gevallen niets aan de hand is.’ Daarom bedacht hij de BedSense, een slaapsensor onder het matras, die zorgverleners in verpleeghuizen helpt hun tijd effectiever te besteden en bewoners een betere nachtrust geeft.
De BedSense detecteert kleine en grotere bewegingen, van de hartslag en ademhaling tot houdingsveranderingen, waaruit veel informatie over het slaapritme valt af te leiden. Menno: ‘Op basis van die gegevens krijgt de verzorgende op een tablet of smartphone een overzicht van alle kamers. Zo zie je in een oogopslag wie er rustig slaapt, wie veel beweegt en wie te lang in dezelfde houding ligt. De BedSense laat verzorgenden als het ware door de deur heen kijken en waarborgt zo de veiligheid van bewoners.’
Miranda Rietveld, verzorgende IG bij woonzorgcentrum WelThuis, testte de BedSense in de pilotversie en was meteen enthousiast. ‘Tijdens een nachtdienst heb je zoveel cliënten onder je hoede dat je niet continu in iedere kamer kunt kijken. Daarbij komt dat veel cliënten niet goed zelf kunnen of willen aangeven dat ze wakker liggen, bijvoorbeeld doordat ze incontinent zijn of zich niet lekker voelen en zich daarvoor schamen. Het is dan heel waardevol om op de tablet in één oogopslag te zien wie er rustig of juist onrustig is, zonder de cliënten daarvoor onnodig te hoeven storen.’
Privacy en gebruiksgemak
Natuurlijk kun je die informatie ook verzamelen met camera’s in de slaapkamers van bewoners. Maar daar kleven nogal wat nadelen aan. ‘Het bekijken van de camerabeelden kost veel meer tijd’, zegt Menno over dat alternatief. ‘Je kunt geen veertig beelden tegelijk zien. Bovendien geven camerabeelden geen nauwkeurig inzicht in bewegingspatronen en is het voor veel ouderen geen prettig idee dat er de hele nacht een camera met ze meekijkt. De BedSense verzamelt wel alle relevante informatie, zonder dat het de privacy van bewoners aantast, zoals camera’s dat wel doen.’
De BedSense is niet de eerste slaapsensor op de markt, maar wel de enige die zich volledig richt op de gebruiker in plaats van op de technologie zelf. ‘Andere slaapsensoren zijn gemaakt door techneuten en dat zie je eraan af, bijvoorbeeld doordat de sensor regelmatig gekalibreerd moet worden. Daarmee zadel je een zorgverlener op met nog meer werk. Ik wil juist iets maken dat de zorg ondersteunt, daarom focus ik op het gebruiksgemak. Natuurlijk moet de technologie goed in elkaar zitten, maar we vinden het minstens zo belangrijk dat de zorgmedewerker er makkelijk mee kan werken. Daarom besteden we veel aandacht aan een interactieve tour door de app voor nieuwe gebruikers. Als je de tour succesvol doorloopt, krijgt van ons een reep Tony’s Chocolonely. Zo maken we het werken met een onbekende technologie leuk en persoonlijk.’
Doorontwikkeling in pilot
Om de effectiviteit van de oplossing te meten en de technologie verder te optimaliseren, vroeg Menno een voucher aan bij ZorgTech, een gezamenlijk programma van Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH), Medical Delta, TNO, de provincie Zuid-Holland en InnovationQuarter. Het programma jaagt innovatie in de gezondheidszorg aan en stelde Momo Medical onder meer in staat om de BedSense in een pilotversie te testen en door te ontwikkelen, en te werken aan de businesscase.
‘In eerste instantie dachten we dat we vooral een oplossing hadden in het voorkomen van decubitus, maar in de praktijk bleek dat het de zorg op veel meer vlakken ondersteunt’, vertelt Menno. Zo ontdekte hij pas tijdens de pilot dat je ook aan bepaalde bewegingen kunt aflezen of iemand aanstalten maakt om op te staan. ‘Als je die bewegingen herkent, kun je gevaarlijke situaties zoals valincidenten voorkomen. We hebben daarom zelf een onderzoek opgezet naar specifieke bewegingsindicaties die voorspellen of iemand gaat opstaan. En die vonden we. Als iemand nu uit bed dreigt te gaan, wordt een pushmelding verstuurd zodat een zorgverlener meteen poolshoogte kan nemen.’
‘De BedSense geeft veel ouderen een betere nachtrust en ons als verzorgenden meer overzicht over de afdeling.’
– Miranda Rietveld, verzorgende IG bij thuiszorgorganisatie WelThuis
Ook verzorgende Miranda merkte tijdens de pilot dat de BedSense haar meer oplevert dan alleen tijdwinst en doelgerichtere zorg. ‘De rapportages van de BedSense brengen het nachtritme van iedere cliënt in kaart. Dat is heel waardevol, want daaruit kun je veel oorzaken van problemen afleiden’, zegt Miranda. ‘We kunnen nu beter achterhalen hoe het komt dat iemand bijvoorbeeld zijn dag- en nachtritme omkeert, wat je veel ziet bij ouderen met dementie. We kunnen ons dan richten op het verbeteren van het slaapritme, bijvoorbeeld door iemand iets later naar bed te laten gaan, in plaats van meteen medicatie te geven. De BedSense geeft ons dus belangrijke inzichten die we anders niet hadden gehad. Zo kunnen we cliënten nog beter en gerichter helpen.’
Samenwerking tussen Momo Medical en ZorgTech
Over de samenwerking met Momo Medical is Miranda al net zo enthousiast als over de technologie zelf. ‘Iedereen bij Momo Medical is heel betrokken. Tijdens de pilot belden ze ’s avonds rond kwart over elf om alles door te nemen en ’s ochtends vroeg weer om te horen hoe het ging. Menno heeft zelfs na een gewone werkdag een nacht meegelopen. Storingen of problemen kon ik ook altijd melden. Het gebeurde bijvoorbeeld weleens dat er overdag een bed was verreden, waardoor de stekker ’s avonds loszat. Dat werd dan meteen opgelost.’ Ook haar feedback werd direct opgepakt. Ze koppelde bijvoorbeeld terug dat sommige bewoners niet konden slapen door het rode licht van het sensorkastje, dat aan de slaapkamermuur hing. ‘Die werd toen meteen onder het bed geplaatst. Iedereen spande zich echt in om ons werk zo soepel mogelijk te laten verlopen. In de toekomst hoop ik vaker met Momo Medical samen te kunnen werken.’
”Als startup hebben we maar beperkte financiële middelen, dus deze boost was heel waardevol.”
Menno Gravemaker, oprichter van Momo Medical
Voordat Miranda de BedSense permanent in haar werk kan integreren, werkt Menno nog aan meerdere casestudies om de effectiviteit van de technologie verder aan te tonen. Met zijn businesscase wil hij vooral laten zien hoe de BedSense bijdraagt aan werkdrukverlaging en daarmee aan kostenbesparing in de zorg. ‘Zorgverzekeraars willen de zorg al jarenlang goedkoper maken. Dat doen ze door de werktijd van zorgverleners te micro-managen en dus iedere minuut vast te leggen: er staan zoveel minuten voor het aantrekken van steunkousen, zoveel minuten voor wassen… Dat werkt niet prettig voor de zorgmedewerkers en levert niet altijd de beste zorg op. Een praatje helpt soms meer dan die praktische handelingen, net als op het juiste moment op de juiste plaats kunnen zijn. En dat is precies wat de BedSense mogelijk maakt, zodat zorgverleners geen tijd verdoen met onnodige kamercontroles en hun aandacht besteden aan de cliënten die het op dat moment het hardst nodig hebben.’
ZorgTech stelde Menno in staat om zijn plan en de businesscase verder aan te scherpen en te onderbouwen met use cases, zoals die bij WelThuis. ‘Vanuit het programma is er veel voor ons geregeld wat we anders niet hadden kunnen doen, zoals een fotoshoot en een kick-off met zorgorganisaties. Als startup hebben we maar beperkte financiële middelen, dus deze boost was heel waardevol. Net als de uitbreiding van ons netwerk in de regio.’ Ook de inhoudelijke ondersteuning vanuit ZorgTech waardeert hij. ‘Iedereen is bereid om mee te denken, bijvoorbeeld door kritische vragen te stellen over effectiviteit en gebruiksgemak. Daardoor kunnen we de technologie in korte tijd sterk optimaliseren. En zo uiteindelijk meer ouderen een betere nachtrust geven en zorgprofessionals beter ondersteunen in hun werk.’
Meer weten?
Momo Medical is één van de projecten uit het innovatieprogramma ZorgTech. Benieuwd naar meer projecten of het programma? Kijk op de programmapagina. Neem gerust contact met Marieke Kodde op bij vragen.
