Smart-Ship zet koers naar slimme en duurzame scheepvaart
Story
In 2018 bedachten drie studenten een hendel die schippers helpt duurzamer en efficiënter te varen. Vroegefasefonds UNIIQ zorgde voor de financiering die nodig was om de innovatie te certificeren en droeg bij aan de zichtbaarheid van de jonge startup. Zes jaar later vaart de technologie van Smart-Ship mee op tientallen schepen in Nederland en is de lening afgelost. Een moment om te vieren, te reflecteren en vooruit te kijken.
‘Een slimmere, veiligere en schonere scheepvaart begint bij de besturing’, zegt medeoprichter en CTO Jelle Tiemensma. En daarvoor heeft Smart-Ship de oplossing in handen. Letterlijk: een slimme hendel om schepen te besturen. De zogeheten haptische hendel vertaalt informatie uit de verschillende datasystemen aan boord naar force feedback: intuïtieve trilsignalen. ‘Als een schip te hard vaart of onnodig veel brandstof gebruikt, voelt de schipper dat meteen. Je kunt het vergelijken met lane assist in een auto’, licht Jelle toe. ‘Je hoeft dus niet meer naar allerlei schermen te kijken om te weten wat er gebeurt.’
Van binnenvaartschip tot mammoettanker
De hendel, Smart-Ship ontwikkelde er drie: voor gas, het roer en een combinatie, is eenvoudig te integreren in bestaande schepen, ook als die ouder zijn. Het systeem laat zich bovendien moeiteloos koppelen aan bijvoorbeeld diepte- en afstandssensoren, gps en hybride aandrijflijnen. Die flexibiliteit maakt Smart-Ship interessant voor een brede groep gebruikers, van kleine binnenvaartschepen en veerboten tot grote commerciële vaartuigen. Jelle: ‘De hendel blijft hetzelfde, maar de software ontwikkelen we samen, zodat we de specifieke uitdagingen van elke klant kunnen oplossen.’
“De hendel blijft hetzelfde, maar de software ontwikkelen we samen met de klant”
Jelle Tiemensma, medeoprichter en CTO van Smart-Ship
Terug naar 2018. Jelle en zijn team beschikken over een veelbelovend concept, maar missen de middelen om het verder uit te werken. Binnen de scheepvaart gelden strenge eisen en om hun innovatie op schepen te mogen installeren, hebben ze een certificering nodig. Die verkrijgen is een kostbare aangelegenheid, met een hele batterij aan testen. Jelle: ‘Schok- en triltesten, het moet van -25 tot +70 graden Celsius blijven werken en in allerlei omstandigheden, binnen en buiten.’
Certificering en geloofwaardigheid
De startup klopt aan bij UNIIQ, het Zuid-Hollandse proof-of-concept investeringsfonds, dat innovatieve ondernemers helpt hun eerste idee naar de markt te brengen. Daar pitchen ze hun plan. Met succes: in 2019 ontvangen ze een lening van € 200.000. Jelle: ‘Dankzij dit startkapitaal hebben we genoeg producten kunnen ontwikkelen om die testen succesvol door te komen. Het heeft ons in staat gesteld om het hele ontwikkelingstraject te doorlopen en ons gebracht tot waar we nu zijn.’
In 2022 behalen ze de zo belangrijke type approval voor hun innovatie en mogen ze de haptische hendel officieel op schepen installeren. ‘Dit was de grote mijlpaal, het moment waarop ons product er echt klaar voor was om het te gaan verkopen.’ De financiële steun van UNIIQ biedt niet alleen de ruimte om door te ontwikkelen, maar opent ook de deur naar andere partijen. Het creëert vertrouwen, merkt Jelle. ‘Als wij ons product nog niet bewezen hebben, steekt niemand er geld in. De lening van UNIIQ veranderde dat. Onze geloofwaardigheid is er enorm door gegroeid.’
Belang van de lange adem
Als jong bedrijf is het zaak om opgemerkt te worden, en ook daarin speelt UNIIQ een belangrijke rol. Zij helpen Smart-Ship met de positionering binnen de sector en het bereiken van klanten, onder meer via netwerkevents zoals het Maritime Innovation Platform in Zuid-Holland. ‘De hele scheepvaart komt daar samen, dus die contacten zijn heel waardevol’, benadrukt Jelle. ‘We hebben het regelmatig met UNIIQ over netwerken gehad. Het was een lang proces om te zorgen dat mensen onze naam kennen. Veel beursbezoeken, demo’s, regelmatig langs klanten om onze nieuwe ontwikkeling te laten zien.’
Het belang van zichtbaarheid valt niet te onderschatten. Besluitvormingsprocessen binnen de maritieme sector zijn langdurig en complex. Aan projecten gaan soms jaren van voorbereiding vooraf. Voor Smart-Ship betekent dat: op het juiste moment aan tafel zitten. Dat lukt alleen met voortdurende aanwezigheid in de markt. Jelle: ‘Zichtbaar zijn is een structureel onderdeel van onze strategie. Als je er niet bent op het moment dat de beslissing valt om iets te gaan bouwen, dan ben je gewoon te laat.’ Het is een aanpak van de lange adem, maar hij werpt zijn vruchten af: ‘Er ontstaat nu steeds meer een continue stroom van orders.’
Meer hens aan dek en stuurlui aan wal
De maritieme sector heeft te maken met een groeiend personeelstekort en zoekt manieren om het vak aantrekkelijker te maken voor een nieuwe generatie. Dankzij de haptische hendels van Smart-Ship leren nieuwe schippers sneller omgaan met de complexe systemen aan boord. Jelle: ‘Onze hendels maken technologie begrijpelijk en voelbaar.’ Dat verlaagt de instap en verkort de opleidingsduur.
Ook het op afstand besturen van schepen kan het vak aantrekkelijker maken. In België wordt Smart-Ship al ingezet in remote control rooms. Daar besturen schippers met behulp van de haptische hendels meerdere schepen vanaf één locatie. Omdat ze niet fysiek aan boord zijn, missen ze bepaalde signalen zoals trillingen en geluiden. De hendels compenseren dat informatieverlies. ‘Zo blijft het varen op afstand tastbaar en veilig,’ vertelt Jelle, ‘en wordt het vak aantrekkelijker voor wie liever aan wal dan op een schip werkt.’
“De lening van UNIIQ creëerde vertrouwen, onze geloofwaardigheid is er enorm door gegroeid”
Jelle Tiemensma, medeoprichter en CTO van Smart-Ship
Overtuigen met feiten
Er komt niet alleen informatie uit de hendel – het werkt ook andersom. Het systeem verzamelt waardevolle gegevens over onder meer vaargedrag, snelheid, brandstofverbruik en onderhoudsbehoefte. Die data komen samen in de SMART HUB, het centrale platform van Smart-Ship dat realtime inzicht biedt in de prestaties en status van het schip. Deze inzichten helpen om prestaties te verbeteren, kosten te verlagen en onderhoud slimmer te plannen. Zo verdienen klanten hun investering in de haptische hendel terug. Jelle: ‘Daarmee zijn we echt uniek.’
Door realtime feedback via de hendel worden inefficiënte vaarroutines bijvoorbeeld – ongemerkt – aangepast en brandstof bespaard. Zulke meetbare voordelen helpen om weerstand weg te nemen. ‘Je hoort inderdaad vaak wat weerstand’, beaamt de jonge ondernemer. ‘De meeste mensen zijn aan het begin sceptisch, die vinden dat ze wel weten hoe ze moeten varen. Dat willen we ze ook helemaal niet vertellen. Dan is het natuurlijk heel handig dat we echt het verschil kunnen laten zien en voelen. Dan ben je door de feiten overtuigd, in plaats van iemand die zegt dat je het moet doen.‘
Volle vaart vooruit
De lening van UNIIQ is in april 2025 volledig afgelost en heeft eraan bijgedragen dat de startup geen externe investeerders aan boord hoefde te halen. ‘Naast UNIIQ waren er wat subsidietrajecten en wat andere financieringsrondes. Maar eigenlijk hebben we het zonder andere investeerders afgekund. We hebben alles tot nu toe gebootstrapped. Daar zijn we best wel trots op.’
De komende jaren wil Smart-Ship flink opschalen: van de huidige dertig schepen naar meer dan honderd per jaar. Daarvoor breidt het team uit, wordt de productie verhoogd en richt het bedrijf zich op internationale expansie – met name in Zuidoost-Azië. Tegelijkertijd wordt er hard gewerkt aan de volgende stap: zelflerende hendels die zich aanpassen aan individuele vaarstijlen, situaties en omgevingsdata. Ook het voorspellen van onderhoud op basis van gebruikersdata wordt steeds belangrijker. Jelle: ‘Met hulp van UNIIQ hebben we de fundering gelegd. Nu bouwen we verder.’
Meer weten over Smart-Ship of benieuwd wat de haptische technologie voor jouw schip of vloot kan betekenen? Neem contact op via smart-ship.eu.
Meer weten over UNIIQ? Ga naar uniiq.nl.
