Succesvolle R&D-regeling Einstein Telescope: zes Nederlandse consortia gestart voor ontwikkeling sleuteltechnologieën
Zes consortia van in totaal 26 Nederlandse hightech bedrijven en kennisinstellingen gaan cruciale technologie ontwikkelen voor de Einstein Telescope, Europa’s meest geavanceerde observatorium voor het meten van zwaartekrachtsgolven uit de ruimte. De consortia gaan zich richten op uitdagingen in optica, vacuümtechnologie, trillingsvrij koelen, trillingsdemping en thermische deformaties. Hiervoor ontvangen zij ruim 12 miljoen euro aan subsidie. Tezamen levert dit grensverleggende technologie op voor het toekomstige observatorium, maar ook economische kansen door hightech innovatie aan te jagen.
In een eerder artikel van InnovationQuarter werd belicht hoe de Einstein Telescope ons dichter bij de oerknal kan brengen.
Recent drie nieuwe consortia toegevoegd
Drie nieuwe consortia krijgen financiële ondersteuning uit de R&D-regeling voor de Einstein Telescope, net als drie eerder gestarte consortia. De R&D-regeling is onderdeel van het Einstein Telescope valorisatieprogramma voor hightech bedrijven, een programma van het Nationaal Groeifonds. De regeling wordt uitgevoerd door de regionale ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s) onder leiding van LIOF. Het doel van de R&D-regeling is om innovatie en versnelde ontwikkeling van nieuwe technologieën voor de Einstein Telescope te realiseren. De zes consortia ontvangen hiervoor gezamenlijk een subsidie van ruim 12 miljoen euro. Gecombineerd met bedrijfsinleg is de totale projectwaarde 14 miljoen euro.
“De investeringen versterken de kandidatuur voor de komst van de Einstein Telescope en vergroten het toekomstige verdienvermogen van Nederland”, stelt Jorg van der Meij, programmamanager valorisatie Einstein Telescope van de Limburgse regionale ontwikkelingsmaatschappij LIOF. “Wetenschap en industrie hebben elkaars kennis en expertise nodig om de baanbrekende technologie, nodig voor de Einstein Telescope, te ontwerpen en te bouwen. Innovaties die bovendien te vermarkten zijn in andere toepassingen. Dat maakt de Einstein Telescope een prachtige kans voor de samenleving als motor voor innovatie en welvaart. Bedrijven zijn dan ook vol enthousiasme om mee te denken en doen aan dit uitdagende project.“
Minister Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is verantwoordelijk minister voor de plannen voor de Einstein Telescope en deze subsidieregeling. Bruins: “Dat 26 Nederlandse hightech bedrijven en kennisinstellingen aan de slag gaan met het ontwikkelen van de technologie die nodig is voor de Einstein Telescope is grote winst. Het gaat om volledig nieuwe kennis en technologie, voorbij de grenzen van wat nu kan. Dat hebben we niet alleen nodig om de Einstein Telescope te kunnen bouwen, maar gaat ons ook technologie en innovaties opleveren die we terug gaan zien in ons dagelijks leven.”
Einstein Telescope, een nieuw venster op het heelal
Einstein Telescope wordt Europa’s meest geavanceerde observatorium voor zwaartekrachtgolven, meer dan tien keer gevoeliger dan bestaande observatoria voor zwaartekrachtsgolven. Inmiddels werkt een grote groep Europese onderzoeksinstituten, bedrijven en overheden samen aan dit ambitieuze project. De Nederlandse consortia springen in op een deel van de benodigde technologie.
Drie consortia werken aan de technologie
Consortium Optica: geleid door Cosine innovations, ontwikkelt extreem gladde silicium spiegels. Deze spiegels moeten extreem glad zijn, 99,999% van het laserlicht weerkaatsen en werken bij cryogene temperaturen tussen 10 en 20 °C boven het absolute nulpunt. Partners SRON, VSL, Universiteit Maastricht, NOVA en TNO testen technieken voor het superpolijsten van het silicium en spiegelsegmenten samen te voegen. De technieken zijn Nederlandse specialismes en hebben toepassingen in de sterrenkunde en de halfgeleiderindustrie.
Consortium Thermische deformaties: om de laserbundels van de Einstein Telescope loepzuiver te krijgen, zijn optische hulpsystemen met honderden spiegels nodig. Die kunnen door kleine temperatuurverschillen iets vervormen. Zulke thermische deformatie vervormt ook de laserbundel en maakt de Einstein Telescope minder nauwkeurig. Het consortium Thermische deformaties, onder leiding van TNO, ontwikkelt een systeem dat deze effecten meet en corrigeert. Partners Sioux Technologies, ATG Engineering, Hoursec, NOVA, Nikhef en DEMCON ontwikkelen o.a. machine learning om vervormde spiegels te detecteren en een spiegel met vervormbare elementen voor nauwkeurige correcties.
Consortium Vacuümtechnologie: geleid door VDL ETG, ontwikkelt procedures voor schone productie van de 120 km lange vacuümbuizen. De vacuümbuizen van de Einstein Telescope zijn in totaal 120 kilometer lang en zorgen dat lucht en stof de gevoelige metingen niet verstoren. Ook het metaal van de vacuümbuizen zelf kan verontreinigingen in het vacuüm brengen, zoals stofdeeltjes of waterdamp. Partners TNO, VDL KTI, Settels Savenije, SBE en Nikhef werken aan technieken zoals plasma-behandeling om verontreinigingen te minimaliseren, met spin-offs voor de halfgeleiderindustrie.
Einstein Telescope for business
De R&D-regeling is onderdeel van het Einstein Telescope valorisatieprogramma voor hightech bedrijven, een programma van het Nationaal Groeifonds. Regionale ontwikkelingsmaatschappij (ROM) LIOF voert landelijk de regie, mede namens het ministerie van Economische Zaken (EZ), het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en Nikhef. Met drie servicepunten bij de ROM’s in Brabant (BOM), Zuid-Holland (InnovationQuarter) en Oost-Nederland (Oost NL) wordt landelijk aansluiting gezocht bij hightech ecosystemen rond de technische universiteiten en samen met het bedrijfsleven en kennisinstellingen gebouwd aan consortia.
Wat kunnen wij voor u betekenen?
Neem gerust contact met ons op.