Er bestaat een breed scala aan innovatieve technologische oplossingen die bij kunnen dragen aan allerlei uitdagingen binnen het sociaal domein. Goed voor de mensen, gemeenten en economie. Vooralsnog blijven deze innovaties echter uit. Hoe kan dat? Vanuit het innovatieprogramma Zorgtech proberen we antwoord op die vraag te krijgen en hier verandering in aan te brengen. Vorige maand werd daarin een eerste stap gezet. Diverse Zuid-Hollandse gemeenten en zorgaanbieders kwamen bijeen om te praten over knelpunten, mogelijke oplossingen en behoeften.
Het sociaal domein: de gemeente als toeleider van zorg
Binnen het sociaal domein hebben gemeenten sinds 2015 zowel financieel als inhoudelijk verantwoordelijkheden in de zorg en ondersteuning aan hun inwoners. Op het gebied van zorg, participatie en zelfredzaamheid, werk en jeugdhulp moeten zij zorgvragers ondersteunen bij hun hulpvraag.
Technologische innovaties kunnen dit domein verbeteren. Denk aan robots die helpen bij de opvoeding; apps die ouderen bellen in de strijd tegen eenzaamheid; en sensoren en domotica die mensen in hun thuisomgeving veilig kunnen ondersteunen wanneer dat nodig is. Uit eerdere gesprekken met gemeenten en bedrijven blijkt dat soortgelijke innovaties zelden grootschalig geïmplementeerd worden en daadwerkelijk impact hebben.
Herkenbare knelpunten en uitdagingen
Tijdens de werksessie in juni waren naast vertegenwoordigers van het ZorgTech-programma ambtenaren aanwezig van de gemeenten: Zoetermeer, Rotterdam, Gouda, Den Haag en Delft. Garage2020, Enver, CleVR en RIOzorg brachten het perspectief van de zorgaanbieder in. Drie knelpunten werden door meerdere aanwezigen benoemd en herkend:
#1 Schaalgrootte en bewezen effectiviteit
In het sociaal domein zijn zorgaanbieders eigenlijk te klein om (kostbare) technologieën door te ontwikkelen tot een schaalba(a)r(e) product of dienst. Daarnaast zijn ze dikwijls elkaars concurrenten. De opdrachtgevers zijn vaak gemeenten en die willen graag bewezen interventies of gebruik van bestaande technologie in verband met de betaalbaarstelling. Gemeenten werken hierin nauwelijks samen en gaan elk individueel dezelfde uitdagingen aan.
#2 Strenge regelgeving en certificering
Nieuwe technologie kan in pilots goed ontwikkeld worden en toch niet geïmplementeerd worden omdat de regels dit zodanig bemoeilijken dat processen stil komen te liggen. Wat in een pilot nog wel getolereerd wordt, is bij implementatie dan toch onmogelijk. Vooral gebruik van producten van grote IT-bedrijven zijn moeilijk, want die hebben hun verdienmodel gebaseerd op data verzamelen.
Ook is er voor toepassing van zorgtechnologie vaak certificering nodig. De zorgaanbieder zal moeten bewijzen dat de zorginnovatie veilig is in gebruik voor zowel patiënt als zorgprofessional. Maar hoe bewijs je dit als het een compleet nieuw product is en je net tot de markt toetreedt? Veiligheid, betrouwbaarheid, privacy, certificering, aansprakelijkheid, controleprocedures en de onduidelijkheid daarover zorgen voor veel vertraging.
#3 Ingewikkelde financieringsstromen
De zorg kent een zeer complex ecosysteem met verschillende financiers, probleemeigenaren en zorgaanbieders. Binnen het sociaal domein komen bepaalde gelden van de gemeente zoals jeugd en wmo, maar andere van zorgverzekeraars waar het gezondheid betreft. Ook binnen de gemeente zelf ligt de oorzaak van een probleem in het sociaal domein soms in een ander domein. Denk aan werkeloosheid of schulden die gezinsproblematiek veroorzaken. Zonder samenwerking ben je nergens, maar die is niet vanzelfsprekend.
Mogelijke oplossingen
Gelukkig kwamen er uit deze eerste sessie ook al enkele goede ideeën voor mogelijke oplossingen, die meteen opgepakt worden.
#1 Gezamenlijke uitvraag en inkoop gemeenten
Zo zal de komende tijd een verkenning gedaan worden om gemeenten te laten samenwerken om een goede uitvraag te doen. Dit zou kunnen leiden tot een gezamenlijke inkoop waardoor een leverancier een grotere markt bereikt.
#2 Feedback expertpanels tijdens ontwikkeling
Ook wordt er verkend wat de mogelijkheden zijn voor expertpanelsessies. Hierin kunnen bedrijven in in gesprek met een panel bestaande uit gemeenten, zorgaanbieders en zorgverzekeraars. Zij kunnen zo in een vroeg stadium toetsen of hun oplossing in het sociaal domein toe te passen is. Knelpunten komen dan mogelijk eerder aan het licht waardoor nog bij te sturen is in de ontwikkeling van het product of de dienst.
Vervolgstappen
Vanuit het programma wordt geprobeerd om dit najaar een aantal testprojecten te starten in samenwerking met gemeenten. Daarnaast blijven we komende periode met elkaar in gesprek om gezamenlijke knelpunten en mogelijke oplossingen helder te krijgen. Het programma ZorgTech zet hierbij vooral in op het verbinden van verschillende partijen. Werk jij voor een gemeente of zou je juist samen willen werken met een gemeente en wil je hierin meedenken? Laat het ons weten. Komende periode plannen we een aantal interviews om het probleem en mogelijke oplossingen nog scherper te krijgen.
Contact
Gemeenten en zorgaanbieders met interesse kunnen dit direct kenbaar maken bij Marjolein Steinebach, Adviseur Economisch Vestigingsklimaat bij de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH). Zij houdt zich binnen het innovatieprogramma ZorgTech specifiek bezig met het sociaal domein.
Partners van het ZorgTech-programma zijn de MRDH, de provincie Zuid-Holland, TNO, InnovationQuarter en Medical Delta; de uitvoering is in handen van InnovationQuarter en Medical Delta. Meer informatie over het programma is te vinden op de programmasite.
