Zuid-Holland als wereldwijd epicentrum voor quantumtechnologie
Interview / Quantum TERUGBLIQ 2021
Waar een gewone computer miljoenen jaren voor nodig heeft, kan een quantumcomputer straks binnen enkele minuten. Onderzoek naar nieuwe medicijnen of materialen bijvoorbeeld, een netwerk extreem goed beveiligen of het rendement van zonnepanelen of kunstmest verhogen. Nederland loopt voorop in de ontwikkeling van deze veelbelovende technologie, en dat biedt unieke kansen op een duurzaam verdienvermogen. We danken onze voorsprong onder meer aan het programma Quantum Delta NL, dat samen met bedrijven als QuantWare de commercialisatie van de technologie versnelt.
Samen met een innovatief bedrijfscluster maken onderzoekscentra QuTech op de TU Delft en aQa op de Universiteit Leiden van Zuid-Holland het wereldwijde epicentrum van de quantumtechnologie. Het Delftse QuantWare begon in 2021 met de ontwikkeling van quantumprocessoren. Quantum Delta NL werd een jaar eerder opgericht, met dezelfde missie als de startup: de commercialisatie van de complete quantumcomputer een stap dichterbij brengen.
Beide quantumkatalysators sleepten in hun korte bestaan al indrukwekkende investeringen binnen. QuantWare heeft een miljoen euro ter beschikking en het Nationaal Groeifonds investeerde het veelzeggende bedrag van € 615 miljoen in Quantum Delta NL. Met die kapitaalinjectie en het opstellen van de Nationale Agenda voor Quantumtechnologie toont de overheid veel vertrouwen in de sleuteltechnologie.
“Dankzij onze investeerders hebben we de eerste quantumprocessor wereldwijd op de markt gebracht. Zonder hen was dat nooit gelukt.”
– Matthijs Rijlaarsdam
De innovatiekracht
Wereldwijd werken veel partijen individueel aan de eerste commerciële quantumcomputer. De Delftse aanpak is uniek: zes private partijen werken samen, ieder vanuit zijn eigen expertise. ‘Dat is de kracht van de regio’, zegt Freeke Heijman, medeoprichter van Quantum Delta NL. ‘Individueel werken vereist kennis van alle onderdelen; hier richt iedereen zich op één aspect. En dat is al moeilijk genoeg.’
Die werkwijze maakt QuantWare tot het eerste bedrijf ter wereld dat gestandaardiseerde quantumprocessoren verkoopt. ‘Voordat we bestonden, moest je om een quantumcomputer te maken eerst een processorfabriek van tientallen miljoenen bouwen’, beschrijft medeoprichter Matthijs Rijlaarsdam. ‘Nu heb je de processor binnen dertig dagen voor een honderdste van dat bedrag.’ De organisatie van Freeke is daarbij onmisbaar. ‘Goed opgeleide quantumengineers zijn cruciaal. Quantum Delta NL helpt ons aan internationaal talent en de juiste opleidingen in de buurt.’ Het succes schuilt volgens Freeke in de ecosysteembenadering. ‘We richten ons op alle schakels in de keten: onderwijs, wetenschap, wetsontwikkeling, huisvesting, cleanrooms, equipment … Zo’n holistisch programma voor één technologie, met een flinke som geld, dat zie je nergens anders.’
De maatschappelijke waarde
‘Het is moeilijk over te brengen hoe krachtig deze technologie is en wat die precies oplevert’, geeft Matthijs toe. ‘Een quantumcomputer kan ingewikkelde problemen oplossen die een gewone computer niet kan oplossen.’ Als voorbeeld noemt hij de productie van waterstof door middel van elektrolyse. ‘Een quantumcomputer kan uitrekenen hoe je dat proces zo efficiënt mogelijk inricht. Al levert het maar 10 procent meer efficiëntie op, dan is dat al ongelooflijk waardevol voor de wereldeconomie en energietransitie. Dat geldt net zo goed voor zaken als medicijnen, batterijen en chemicaliën: een quantumcomputer maakt de productie daarvan veel sneller en goedkoper.’
Voor Zuid-Holland belooft de technologie een nog grotere impact. De regio is ‘s werelds eerste onestopshop voor quantumonderdelen: nergens anders worden de onderdelen los verkocht. ‘Zelfs de meest voorzichtige schattingen voorspellen op relatief korte termijn een miljardenmarkt’, benadrukt Matthijs. Freeke belicht de culturele en sociologische impact. ‘Het aantal banen groeit, de bedrijvigheid verandert, er komt internationaal talent hierheen.’ Vanuit Quantum Delta NL kijkt ze ook naar vraagstukken rond privacy en maatschappelijke acceptatie. ‘In living labs gaan we de dialoog aan met bedrijven, organisaties en burgers, om op tijd de brug te slaan tussen de wetenschap en de samenleving.’
De rol van InnovationQuarter
In een halfjaar tijd verwierven Matthijs en zijn collega’s investeringen van onder meer proof-of-conceptfonds UNIIQ en Quantum Delta NL. ‘We kiezen investeerders die meer bieden dan geld alleen’, licht hij toe. ‘UNIIQ hielp ons vooruit in de vroegste fase van het bedrijf en bracht ons, samen met onze andere investeerders, waar we nu staan.’ Het geld besteedde QuantWare aan nieuwe apparatuur en het werven van talent. ‘Beide zijn kapitaalintensief, maar cruciaal om onze technologie verder te ontwikkelen. Dankzij de support van UNIIQ brachten we de eerste quantumprocessor ter wereld op de markt. Zonder de investering was dat nooit gelukt.’
Als mede-investeerder werkt Freeke nauw samen met InnovationQuarter, dat het UNIIQ-fonds beheert. ‘We schakelen met elkaar over zaken als huisvesting voor buitenlandse bedrijven en het betrekken van het lokale bedrijfsleven. InnovationQuarter heeft op die gebieden veel expertise. We delen ook onze doelstelling: onderzoek uit de universiteit halen en die omzetten in economische activiteiten. Dat maakt het een vruchtbare samenwerking.’
De toekomstplannen
De grote vraag is natuurlijk: wanneer zien we de eerste resultaten van de quantumtechnologie? ‘De impact van een nieuwe technologie wordt op lange termijn vaak onderschat, maar op korte termijn overschat’, waarschuwt Freeke. ‘Mensen denken dat straks alle wereldproblemen zijn opgelost. Dat is niet zo. We willen het eerlijke verhaal vertellen.’ En dat is moeilijk te concretiseren. ‘Op de TU Delft-campus bouwen we nu het House of Quantum. Dat moet in 2024 af zijn en bekend komen te staan als de slimste 12.000 vierkante quantummeters van Europa.’ Daarmee moet Zuid-Holland een trekpleister worden voor nationale en internationale partners.
Bij QuantWare zetten ze momenteel volop in op commercialisering. ‘Daarbij loop je tegen allerlei opschalingproblemen aan’, vertelt Matthijs. ‘Bijvoorbeeld dat je niet genoeg kabels kunt verbinden aan de processor. Onze kerntechnologie lost die problemen op. Hierdoor kan je op korte termijn de computer groter maken en er toepassingen bij zoeken. Wanneer die er zijn? Ik verwacht binnen vijf tot tien jaar. Maar het blijft een voorzichtige schatting.’
TERUGBLIQ
Deze story over quantumtechnologie is één van de verhalen uit de TERUGBLIQ, ons Jaarverslag over 2021. Met deze verhalen willen we zichtbaar maken hoe InnovationQuarter samen met diverse partners werkt aan impact voor Zuid-Holland.
Jaarverslag nog niet gelezen en benieuwd naar onze resultaten? Klik dan hier of open het jaarverslag via de viewer hiernaast. In het jaarverslag vind je vier andere story’s over een nieuwe vorm van kankerbehandeling in Leiden, de inzet van AI voor optimalisatie van warmtenetten, verpakkingsvrij boodschappen doen en duurzaam varen.
Meer weten?
Onze Business Developer Jacqueline Schardijn en Business Analist Robert Freeth waren betrokken bij de innovatieversterkende activiteiten en investering in QuantWare. Benader hen voor vragen of als je zelf behoefte hebt aan soortgelijke ondersteuning.
Lees deze eerder verschenen artikelen over de investering van UNIIQ, over de lancering van QuantumDeltaNL, het ImpaQt-consortium en de positionering en agenda van Zuid-Holland op Quantum.
Jacqueline Schardijn
Senior Business Developer Digital Technology
