Parkinsonpatiënten langer actief en zelfstandig met Cue2Walk
Project in het innovatieprogramma ZorgTech
Meer dan 50.000 Nederlanders leven met de ziekte van Parkinson, een ongeneeslijke aandoening waarvan de symptomen steeds erger worden. Veel bewegen vertraagt de ziekteontwikkeling, maar daarbij bestaat de kans dat het lichaam tijdens het lopen enkele seconden tot minuten ‘bevriest’. Vaak met vallen, onzekerheid en een passievere levensstijl tot gevolg. Cue2Walk ontwikkelde een slimme wearable die zo’n ‘freeze of gait’ helpt voorkomen en daarmee de zelfredzaamheid en levenskwaliteit van parkinsonpatiënten vergroot. Als project in het innovatieprogramma ZorgTech ontwikkelt Cue2Walk de innovatie door. De innovatie leverde het Haagse bedrijf onlangs de Zorginnovatieprijs regio Zuid-Holland op en een nominatie voor de Landelijke Zorginnovatieprijs, waar tot en met 11 maart op kan worden gestemd.
‘Van alle parkinsonpatiënten krijgt ruim 60% te maken met een freeze of gait’, vertelt Martijn van der Ent, zorginnovator en medeoprichter van Cue2Walk. ‘Dat creëert een enorme weerstand om te bewegen en dus om zelfstandig dingen te blijven ondernemen. Bovendien uit het freeze-symptoom zich bij iedereen op een andere manier en in verschillende situaties.’ Samen met zorgprofessionals en patiënten ontwikkelde Cue2Walk een apparaatje dat met een algoritme en bewegingssensor het ontstaan van een freeze herkent. De drager krijgt dan op tijd een tril- of geluidssignaal om zijn of haar motoriek aan te passen.
Ook fysiotherapeut Trudy Bloem, gespecialiseerd in Parkinson en verbonden aan ParkinsonNet, noemt freezing ‘een enorm invaliderend symptoom’. Een van haar patiënten draagt tijdens het koken kniebeschermers omdat hij daarbij het vaakst ‘freezet’ en valt. ‘Daardoor heeft hij al flink letsel opgelopen. Met het apparaatje hoopt hij straks geen kniebeschermers meer nodig te hebben. Therapie alleen is niet genoeg, aangezien het symptoom zich in de behandelruimte niet voordoet. Dat maakt de technologie zo’n waardevolle aanvulling.’
Cueing zonder gewenning
‘Een freeze of gait ontstaat door een storing in de hersenen’, legt Martijn uit. ‘Die kun je voorkomen door een ander niveau van hersenactiviteit te triggeren.’ Cueing is daarvoor een wetenschappelijk bewezen methode: door een signaal word je je bewust van je houding, wat een onderbreking van de hersenactiviteit voorkomt. Er zijn al verschillende cueing-oplossingen op de markt die met een licht- of geluidssignaal het loopritme aangeven. ‘Maar het probleem met zo’n constant signaal is dat al snel gewenning optreedt. Dan merkt het brein het signaal niet meer op, net zoals je een tikkende klok na een tijdje niet meer hoort.’
De oplossing moest dus meer werken als een deurbel, die alleen aanzet tot actie op het moment dat het nodig is. Omdat een freeze zich bij iedere patiënt anders voordoet en in verschillende situaties optreedt, was dat niet eenvoudig. ‘Bij de een gebeurt het op straat, bij de ander juist thuis of alleen ’s nachts’, zegt fysiotherapeut Trudy. ‘Ook de manier waarop een freeze ontstaat kan per persoon verschillen: soms gaat iemand langzamer lopen, met kleinere stappen of juist meer op z’n tenen. Een vorm van cueing die zulke persoonlijke eigenschappen herkent, bestond nog niet.’ De grote kracht van Cue2Walk zit ’m in het slimme algoritme. Martijn: ‘Daarmee herkent het apparaatje de persoonlijke indicatoren voor een freeze, zodat het alleen een signaal geeft wanneer dat nodig is en daardoor effectief blijft.’
Langer actief en zelfstandig
Sinds het ontstaan van het idee, zo’n acht jaar geleden, werken de ontwikkelaars in nauwe samenwerking met verschillende fysiotherapeuten, revalidatiecentra en hun patiënten. Martijn: ‘Nieuwe versies testen we uitgebreid bij patiënten en hun behandelaars. Aan de hand van de behoeftes en bevindingen van de patiënt en behandelaar doen we een optimalisatieslag. De oplossing is dus echt ontstaan en doorontwikkeld in de praktijk.’ Trudy is al vanaf het prille begin betrokken bij Cue2Walk.
‘Ik doe dit werk nu 35 jaar en vind het bijzonder dat jonge ontwikkelaars tegenwoordig zo veel met ons meedenken en zich inzetten voor de zorg. Ze houden er rekening mee dat de techniek gemakkelijk inzetbaar moet zijn en werken intensief samen met de patiënten zelf, bijvoorbeeld door bij ze thuis te kijken hoe de wearable in de praktijk werkt.’
– Trudy Bloem, fysiotherapeut
De reacties van participanten aan de verschillende pilots zijn positief. ‘Het was niet moeilijk om parkinsonpatiënten te vinden die proefpersoon wilden zijn: Cue2Walk maakt leven met Parkinson een stuk makkelijker’, zegt ze. ‘Veel patiënten zijn nog jong en hartstikke fit. Door het apparaatje van Cue2Walk blijven ze veel langer actief en zelfstandig. En dat zorgt weer voor minder druk op de gezondheidszorg.’
Opschalen dankzij ZorgTech en Zorginnovatieprijs
Om met hun innovatie de levenskwaliteit van zoveel mogelijk parkinsonpatiënten te verbeteren, sloot Cue2Walk zich samen met Basalt Revalidatie en gespecialiseerde fysiopraktijken aan bij ZorgTech. Dit gezamenlijke programma van Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH), Medical Delta, TNO, de provincie Zuid-Holland en InnovationQuarter jaagt innovatie in de gezondheidszorg aan. Het programma stelde Cue2Walk in staat om de bestaande multidisciplinaire samenwerkingen met zorgprofessionals te versterken en de technologie verder te optimaliseren.
‘Er komt veel op je af als je een product op de markt brengt. Denk aan het onderzoeken van de procesmatige, technische en financiële haalbaarheid. De support van ZorgTech was hierbij enorm waardevol. Ook stelden we tijdens intervisiesessies met de verschillende partners onze kernwaarden scherp en aan de hand daarvan bepaalden we de prioriteiten, een strategisch plan en een minimum viable product. InnovationQuarter denkt daarbij inhoudelijk mee en heeft een groot netwerk waar we veel van profiteerden. We leerden onder meer hoe je elkaar binnen een multidisciplinaire samenwerking versterkt en ontdekten het belang van focussen op de kern.’
– Martijn van der Ent, zorginnovator en medeoprichter van Cue2Walk
Met die inzichten maakt Cue2Walk nu de volgende stap: het opschalen van de technologie. ‘We willen de wearable beschikbaar maken voor zoveel mogelijk parkinsonpatiënten in Nederland. Daarvoor hebben we meer bekendheid nodig, waar de Zorginnovatieprijs natuurlijk veel aan bijdraagt. Ook gaan we het productieproces opzetten, leggen we de laatste hand aan CE-certificering en werken we hard aan de mogelijkheid voor vergoeding vanuit de zorgverzekering. Dat kunnen we niet alleen. Daarom bundelen we de krachten met zorgorganisaties. ZorgTech heeft ons laten zien hoeveel die samenwerking oplevert. Zo willen we met elkaar de gezondheidszorg ontlasten en bijdragen aan een beter, actiever en zelfstandiger leven voor zoveel mogelijk parkinsonpatiënten.’
Stem van 8 tot en met 11 maart op Cue2Walk voor de Nationale Zorginnovatieprijs
Meer weten?
ZorgTech is een gezamenlijk programma van MRDH, InnovationQuarter, Medical Delta, TNO en de provincie Zuid-Holland om innovatie in de gezondheidszorg te bevorderen door toepassing van technologie. Wij houden u graag op de hoogte van al het nieuws rondom het programma ZorgTech via de ZorgTech-nieuwsbrief. Neem gerust contact met ons op bij vragen.
