“Je gaat er in je huis waarschijnlijk vrij weinig van merken. Met het oog op gebruiksgemak worden duurzame innovaties in je woning zo veel mogelijk weggewerkt,” denken innovatieve ondernemers op The Green Village. De nieuwste innovaties die gaan bepalen hoe onze huizen er in 2040 uit gaan zien, worden onder andere op de TU Delft Campus getest. Je moet bijvoorbeeld denken aan een warmtebuffer onder je tuin (Borg), een CV-ketel die bestaande woningen simpel van aardgas- naar elektrisch verwarmen overzet (Heatleap), of afgeschreven scooterbatterijen die een nieuw leven krijgen als thuisbatterij (StoredEnergy). Via het innovatieprogramma Energie & Klimaat wordt dit type duurzame innovaties getest en gefinancierd. Op een regenachtige middag gingen ondernemers en partners van het programma met elkaar gesprek, onder andere over onze huizen van de toekomst.
Energiebuffering, een goed energiemanagementsysteem en anders leren kijken naar afval en grondstoffen: drie essentiële elementen in de duurzame huizen van 2040. “Het grote verschil met wat we nu doen – met een aardgas- en elektriciteitskabel naar je huis toe – is dat iedereen in de toekomst een op maat gemaakt logisch systeem krijgt voor zijn huis of wijk. Bij de een is dat een klimaattoren voor het hele appartementencomplex, bij de ander zonnepanelen en weer een ander legt een warmtebuffer aan onder zijn huis. Het is niet meer one-size-fits-all voor heel Nederland,” zegt Arnoud van der Zee, programmamanager energietransitie bij The Green Village.
Voorbeeld: Thermische warmtebuffer onder terras (BORG)
Het bedrijf Borg, TNO en Bouwgroep Dijkstra Draisma testen op The Green Village een prefab, ondergronds warmteopslagsysteem voor woonhuizen. Het systeem slaat warmteoverschot uit duurzame energiebronnen in water op voor later gebruik. Er is een prototype van een buffervat – feitelijk een grote piepschuimen doos – onder het terras van een typische jaren-70-woning geplaatst. Inmiddels is de innovatie klaar voor de volgende stap: opschaling naar de praktijk en marktintroductie.
Bovendien moeten we anders gaan kijken naar energie en water als afval en grondstof, vindt Robert van Roijen, programmamanager bij VPdelta+. “We zijn nu gewend om energie ‘weg te gooien’. We zetten onze ramen open en de warmte vliegt zo de deur uit. We spoelen onze wc’s door en laten de warmte verdwijnen in het riool. In de duurzame huizen van de toekomst hebben we die luxe niet meer. Dan sla je die warmte op tot het moment dat je het weer nodig hebt.”
Wat is nu de belangrijkste bottleneck om te verduurzamen?
“Wet- en regelgeving,” zegt Van Roijen. Regenwater wordt nu bijvoorbeeld nog als afvalstroom gezien. Het is nu bij wet gelabeld als afvalstroom, dus ‘gevaarlijk’ als het ware. Terwijl regenwater gewoon hoge kwaliteit water is. Het is weliswaar geen drinkwater, maar je kunt het met een heel eenvoudige behandeling inzetten om wc’s door te spoelen, voor de wasmachine, om je auto te wassen, een zwembadje in je tuin te vullen. Dat kan allemaal met regenwater. Het is heel raar dat we nu met drinkwater onze wc doorspoelen. Zeker als je bedenkt dat één persoon 120 liter per dag verbruikt. Slechts 14% daarvan wordt gebruikt voor consumptie. De rest is allemaal wassen en doorspoelen.”
Innovatieprogramma Energie & Klimaat
Energie & Klimaat is een regionaal innovatieprogramma om duurzame innovatie te stimuleren en realiseren. Het programma ondersteunt ondernemers bij het testen en demonstreren van nieuwe technologieën en het marktrijp maken van innovaties door gebruik te maken van de regionale fieldlabinfrastructuur. Een van de 4 thema’s van het programma is de ‘Verduurzaming van de Gebouwde Omgeving’. Op 9 maart vond er op The Green Village een evenement plaats om de stand van zaken rondom het programma te bespreken.
Kan wet- en regelgeving ook een positieve incentive bieden?
Jazeker, vindt CEO van Heatleap Maurice van Tholen. “De goedkoopste oplossing om een huis te verwarmen is het plaatsen van een nieuw gasketeltje voor € 1200. Zou je alleen maar naar de businesscase kijken, dan hangen er alleen nog maar gasketels in Nederlandse huizen. Maar in het klimaatakkoord is bepaald dat dat nu niet meer mag. Klimaatwetgeving verandert het landschap dus ook. Dat maakt dat wij als duurzame ondernemers een businesscase kunnen bouwen.”
Voorbeeld: iCV van Heatleap
De iCV van Heatleap is een innovatie waarmee bestaande woningen eenvoudig de overstap kunnen maken van stoken op aardgas naar 100% elektrisch verwarmen. Daarnaast levert het ook warm water en wordt er gebruik gemaakt van PV-panelen en een zonneboiler die tot 50% hernieuwbare elektriciteit en warmte leveren. De iCV kan zonder bouwkundige aanpassingen in een dag tijd worden geïnstalleerd in een bestaande woning. De installatie komt op de plaats van de aardgas CV-ketel, er is enkel een drie-fase-aansluiting nodig. Een interessante mogelijkheid van het systeem is het dempen van piekbelasting op het elektriciteitsnet door de vraag van stroom uit te stellen of juist naar voren te trekken. Voor de voorziene piekbelasting kan de woning al worden voorverwarmd en tijdens de piekbelasting kan de opgeslagen warmte uit de zonneboiler aangesproken worden.
Welke innovatie die nu in de kinderschoenen staat, is in 2040 mainstream geworden?
Speculeren over individuele innovaties doen de ondernemers en programmamanagers niet graag. Maar over één ding zijn ze het eens: in de huizen van 2040 zal er fysieke ruimte vrijgemaakt moeten worden voor water- en energieopslag. Concreet betekent dat dat je ergens in of onder je huis ruimte moet maken voor een bak water en/of bijvoorbeeld een (waterstof)batterij.
“Als je kijkt naar het bouwbesluit, dan zal er veel water en energie bespaard moeten worden. Buffering wordt daarbij de absolute key. Er is in principe genoeg energie voorhanden, alleen niet op het juiste moment. Daar moeten we oplossingen voor vinden.”
En als we die oplossingen hebben, dan moeten ze goed met elkaar samenwerken. “Verduurzaming gaat nooit om één innovatie. Juist een goed energiemanagementsysteem voor al die innovaties gaat het verschil maken; dat gaat zorgen voor uiteindelijk nul procent uitstoot,” zegt Arnoud van der Zee. “Zonnepanelen, windenergie, een warmtebuffer, afvangen van regenwater: in een huis komt het allemaal samen. Hier op The Green Village worden energie- en waterinnovaties getest. De reguliere ontwikkeltijd van een energiesysteem is 10-15 jaar; het duurt even voordat je echt een fabriek hebt staan waar 100.000 apparaten uit komen. Hier op The Green Village testen we energie- en waterinnovaties. We willen die van 15 naar 10 jaar, of van 10 naar 8 brengen. Hier versnellen we innovatie.”
Voorbeeld: Circulaire thuisbatterij van elektrische scooters (StoredEnergy)
Elektrische deelscooters zijn niet meer weg te denken uit de stad. Deze ontwikkeling gaat echter wel gepaard met het ontstaan van een nieuwe reststroom, namelijk afgeschreven lithiumbatterijen. Deze batterijen kunnen een tweede leven krijgen als ze gebruikt worden voor een andere toepassing; als thuisbatterij. StoredEnergy test op The Green Village een circulaire thuisbatterij. Die is gemaakt van afgeschreven batterijcellen van elektrische deel-scooters (van Felyx en Check). Met deze batterij kan een huishouden duurzaam opgewekte elektriciteit uit zonnepanelen opslaan. De lithium-ionbatterij met een batterijcapaciteit van 5 kWh is gekoppeld aan de vier studentenwoningen die aan het plein van The Green Village staan en bevindt zich in het schuurtje achter deze studentenwoningen.
Meer weten?
Vragen over energie- en klimaatinnovaties? Bezoek de website van The Green Village of neem contact op met Matthijs Damm van InnovationQuarter. Interesse om jouw project een stap dichter bij implementatie te brengen? Kijk dan op de programmapagina van het innovatieprogramma Energie & Klimaat voor de mogelijkheden om jouw duurzame innovatie te versnellen. Dit innovatieprogramma is een initiatief van de provincie Zuid-Holland, MRDH, TNO en InnovationQuarter. InnovationQuarter coördineert dit programma namens de partners.
Met ons samenwerken aan energie-innovatie?
Neem gerust contact op met Matthijs!
